Po wizualnych obserwacjach Kosmosu przed tygodniem przyszedł czas, aby młodzi astronomowie skonstruowali radioteleskop. Z pomocą przyszła antena Cyfrowego Polsatu z konwerterem, miernik sygnału, cyfrowy oscyloskop i nieskończona kreatywność uczestników Koła Astronomicznego z Kalisza. Pretendujący do zdobycia odznaki Kosmicznego Budowniczego uczniowie z powodzeniem wykorzystali teorię o radiowej aktywności Słońca i wsłuchiwali się w głos Kosmosu z pomocą zwyczajnej anteny satelitarnej.
Dodatkową atrakcją dla Grupy Młodszej był przygotowany przez Bartka krótki referat o prostych przyrządów astronomicznych Mikołaja Kopernika. Dla porządku przypomnę, że jedynymi przyrządami obserwacyjnymi Kopernika były prościutkie drewniane instrumenty do badania kątów na sferze niebieskiej oraz zegary słoneczne i tablica gnomoniczna (do obejrzenia na Zamku w Olsztynie, dokładny opis w serwisie gnomonika.pl). Teleskop soczewkowy (taki, który konstruowaliśmy w poprzednim tygodniu) został wynaleziony na początku XVI wieku (ponad 60 lat po śmierci Kopernika).
We współczesnej astronomii ludzkie oko (choć niezastąpione) bardzo rzadko stanowi naukowy przyrząd badawczy. Teleskopy sprzęga się z różnego rodzaju bardzo czułymi detektorami, a te łączy z systemami komputerowymi. Obróbka cyfrowych danych z pomocą komputerów pozwala dopiero na naukowe odkrycia, publikacje i prezentacje na sympozjach. Oczywiście nie inaczej jest z radioteleskopami. Sygnał z odbiorników radiowych przetwarzany jest w centrach obliczeniowych nowoczesnych obserwatoriów.
Aby unaocznić Kosmicznym Budowniczym różnicę pomiędzy obserwacjami wizualnymi a obróbką cyfrowych sygnałów postanowiłem pobawić się oscyloskopem. Na zdjęciu obok testujemy oscyloskop, który przetwarza fale dźwiękowe generowane przez żądnych emocji Młodych Astronomów. Emocje widać na ekranie…
Dodatkowo, dzięki Eli, zagraliśmy krótko w sympatyczną grę komputerową Wszechświat. Pytania zaskoczyły wszystkich. Z jakiego języka pochodzi nazwa Betelgezy? I pytanie pomocnicze: czy Betelgeza jest najjaśniejszą gwiazdą w Orionie?
Wraz z budową radioteleskopu automatycznie niejako przeszliśmy do Grupy Starszej. Po raz kolejny sprawdziliśmy po prostu spektrum elektromagnetyczne, w którym nasze obserwacje wizualne są tylko malutkim, cieniutkim wycinkiem (fakt: kolorowym). Cała reszta to energetyczne promieniowanie gamma, promienie Roentgena, UV i te niosące mniej energii fale podczerwone, mikrofalowe i radiowe. Wszechświat nadaje na wszystkich falach. To dlatego obserwatoria astronomiczne obecne są na wszystkich wysokościach, przy wykorzystaniu wszystkich dostępnych rejestratorów i pracy tysięcy naukowców i specjalistów.
Na zajęcia w najbliższy czwartek, 3 kwietnia zapraszam standardowo na 17:00 i 18:00 (tym razem jednak obowiązuje już czas wschodnioeuropejski). Wraz z Grupą Młodszą będziemy bombardować Księżyc. Z Grupą Starszą znowu przetestujemy teorię względności oraz sprawdzimy ten film:
Mamy (uzasadnione) podejrzenia, że ślicznie malowane szlaczki planet krążących wokół pędzącego Słońca to typowy internetowy fake.
Do zobaczenia…