Przed wakacjami w swoim tekście tu na blogu wspomniałem conieco o myśleniu indukcyjnym. Dzisiaj – już w nowym sezonie pracy planetarium Astro Arena – wracam do tematu. Planetarium przenośne ma bowiem tę zaletę, że już zanim zaproszę gości pod miękką kopułę wchodzę z nimi w dialog. A odpowiedzi są właśnie przejawem myślenia indukcyjnego w pełnej postaci.

Myślenie indukcyjne nazywane jest myśleniem wielopoziomowym, lateralnym. Po szczegóły odsyłam do wpisu z czerwca.

Stoję bowiem na tle 5-metrowego namiotu planetarium. Przede mną grupa szkolna, bądź przedszkolna. Ciekawość sięga zenitu. A przecież jeszcze nie weszli do środka…  Pytam więc: co to jest? Odpowiedzi  są zwykle ciekawe. I rzadko związane z niebem i gwiazdami. Jedni krzyczą, że widzą balon, inni dostrzegają w moim planetarium piłkę, a jeszcze inni globus. Muszę przyznać, że biało-czarna kopuła planetarium mobilnego pozwala rozwinąć skrzydła wyobraźni.

A moi goście przecież nie robią przecież nic ponad typowe myślenie indukcyjne: z małego szczegółu próbują odkryć prawdę ogólną. Czy moje planetarium nie może być wielką piłką? I tak rozstawiam je – w większości – na salach gimnastycznych (więc pasuje!). Czy nie może być balonem? Po części jest balonem, bo wielki wentylator, przez cały czas pompuje do środka powietrze, nie pozwalając całkowicie opaść namiotowi (który wcale nie ma stelaża!).

Najbliżsi prawdy są jednak ci uczestnicy zabawy, którzy nazywają planetarium globusem. Globus to bowiem model Ziemi. Sztuczne niebo planetarium to przecież nic innego jak symulacja warunków panujących na tym globie w bezchmurną noc! Oczywiście – obruszą się znawcy tematu – Astro Arena oferuje wycieczki w Kosmos, na Księżyc, Marsa i jeszcze dalej. Tam, skąd glob ziemski wydaje się ziarnkiem piasku. Jest to oczywiście prawdą! Ale nie o tego rodzaju szczegóły w myśleniu indukcyjnym chodzi!

Myślenie indukcyjne to przede wszystkim rozumowanie praktyczne, bazujące na doświadczeniu, na tym co przed i pod kopułą planetarium przenośnego moi goście przeżywają. We wnioskowaniu pragnęliby korzystać ze wszystkich zmysłów. Kopułę oglądają i dotykają, a czasem kopią! Wsłuchują się w jednostajny ton wentylatora, albo w wesołe nuty piosenek astronomicznych.  Często też wąchają powietrze pod kopułą (wyobrażając sobie świeżą bryzę nad ciepłym oceanem, albo żywiczny zapach gorących lasów deszczowych). Sądy wyciągnięte z tych niepełnych danych testują  w praktyce. Często prowadzą do błędnych wniosków, ale czasem się udaje. Siła myślenia indukcyjnego uderza jednak dużo dalej. Rozwija wyobraźnię. Pozwala integrować uczestników zabawy, a im samym przybliżyć się do Tajemnicy. Tajemnicy Wszechświata.

Już dziś zapytaj o możliwość zaproszenia planetarium Astro Arena do siebie.

Zawód astronoma, bardzo ciekawy i pozornie nieodÅ‚Ä…cznie zwiÄ…zany z piÄ™knymi fotografiami obiektów astronomicznych, romantycznym widokiem sierpa Księżyca, pierÅ›cieni Saturna i gwiazd, jest jednak przede wszystkim żmudnÄ… pracÄ… teoretycznÄ…. Po godzinach obserwacji nastÄ™pujÄ… dÅ‚ugie dni i tygodnie obliczeÅ„ oraz symulacji. W zawodzie astronoma niezbÄ™dne jest gruntowne przygotowanie akademickie. Prawa fizyki rzÄ…dzÄ…cych Å›wiatem nie sÄ… wcale naukÄ… Å‚atwÄ…. Wiele zawiÅ‚ych astronomicznych lekcji można jednak przedstawić prosto. Z pomocÄ… kilku interesujÄ…cych mnemotechnik dość Å‚atwo poznasz prawa niezmiennie rzÄ…dzÄ…ce Kosmosem. Zacznijmy od zagadnienia stosunkowo trudnego… WiÄ™cej w moim artykule Astronomiczne Mnemotechniki.

Porównanie ludzkiego mózgu do obiektów astronomicznych jest stosowane rzadko. A przecież każdy z nas posiada narzÄ…d, który jak nic innego we WszechÅ›wiecie przypomina… galaktykÄ™. Liczba aktywnych komórek nerwowych w ludzkim mózgu siÄ™ga 100 mld, co oznacza ten sam rzÄ…d wielkoÅ›ci, co ilość gwiazd w Drodze Mlecznej (zależnie od szacunków przyjmuje siÄ™, że w naszej Galaktyce jest od 100 do 400 mld gwiazd). WÅ‚aÅ›nie ta astronomiczna liczba neuronów jest odpowiedzialna za życie każdej istoty ludzkiej. Mózg steruje naszymi funkcjami życiowymi, naszymi odruchami, pragnieniami, zmysÅ‚ami i pamiÄ™ciÄ…. Od rozwoju poszczególnych części mózgu zależy wiedza czÅ‚owieka, jej zastosowanie, umiejÄ™tność współżycia spoÅ‚ecznego oraz wszelkie pasje i zainteresowania, a także problemy emocjonalne… WiÄ™cej o tym fenomenie w artykule, który wraz z Tomkiem Lewickim napisaliÅ›my do najnowszego numeru Uranii – PostÄ™pów Astronomii.

Wszystko ma swój poczÄ…tek. Moja przygoda z astronomiÄ… rozpoczęła siÄ™ w 1. klasie liceum. ZaczÄ…Å‚em wtedy uczÄ™szczać na cotygodniowe zajÄ™cia do planetarium w GrudziÄ…dzu. ProwadziÅ‚a je niezastÄ…piona pani MaÅ‚gosia Åšróbka-Kubiak i czasy te wspominam z nieukrywanym rozrzewieniem…. Potem byÅ‚y Olimpiady Astronomiczne i Wakacje w Planetarium we Fromborku. Spotkania, wyjazdy, obserwacje, przyjaciele. I tak już nam zostaÅ‚o. W 2007 roku – z grupÄ… zwiÄ…zanÄ… z Wakacjami we Fromborku – rozpoczÄ™liÅ›my jednÄ… z najciekawszych inicjatyw astronomicznych: Podbój Polskich Planetariów. DokÅ‚adne relacje z tego „podboju” znajdziecie na stronie Tomasza Lewickiego. W numerze 3/2009 Uranii – PostÄ™pów Astronomii ukazaÅ‚ siÄ™ mój artykuÅ‚ z „półmetka” PPP. ZachÄ™cam do lektury…